Kuvvet kullanma tehdidi yasağı, BM Şartı'nın 2 (4). maddesinde, kuvvet kullanma yasağı ile beraber düzenlenmiştir. İlgili hükümde, iki yasak arasında ilk bakışta hiçbir ayrımın ortaya konulmadığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte, uygulamada, uluslararası mahkeme kararlarında ve doktrinde genellikle kuvvet kullanma eylemlerine odaklanılmıştır. Kuvvet kullanma tehditleri çoğu kez göz ardı edilmiştir. Gerçekten de kuvvet kullanma tehditlerinin niteliği, hukuka uygunluk değerlendirmeleri ve bu tehditleri oluşturabilecek durumların üzerinde çok durulmamıştır. Fakat, kuvvet kullanma tehditlerinin kolektif güvenlik sistemi içerisindeki yeri düşünüldüğünde, kuvvet kullanma tehdidi yasağının kapsam ve niteliğinin ortaya konulmasının, sadece bu yasağın bilinmesinden öte, BM sisteminin işleyişinin de anlaşılması noktasında değerli olduğu görülmektedir. Çalışmada, ilk olarak BM sistemi öncesinden başlayarak kuvvet kullanma tehdidinin tekamülü analiz edilmiştir. Ayrıca, tehdidin hukuki niteliği, doktrinde ortaya konulan görüşlere, devletlerin tehditlere karşı gösterdiği veya göstermediği tepkilere bakılarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunu yaparken başta BM Şartı'nın hazırlık çalışmaları, bu alandaki doktrin ve konu ile ilgili olan uluslararası yargı kararları detaylı şekilde tetkik edilmiştir. BM Genel Kurulu ve BM Güvenlik Konseyi'nin çalışmaları da yasağın niteliğinin anlaşılması noktasında incelenmiştir. Çalışmanın son bölümünde, Kıbrıs ve Ege uyuşmazlıkları kapsamında, Türkiye'yi ilgilendiren durumlar ele alınmıştır. Türkiye'nin eylemlerinin ve söylemlerinin meşru müdafaa hakkı kapsamında nasıl gerekçelendirildiği açık şekilde ortaya konulmuştur.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
Giriş
Birinci Bölüm
Kuvvet Kullanma Yasağının Gelişimi
1.1. Birleşmiş Milletler Sistemi Öncesinde Kuvvet Kullanma Yasağının Düzenlenmesi
1.1.1. Milletler Cemiyeti Öncesi Dönem
1.1.2. Milletler Cemiyeti Dönemi
1.1.2.1. Milletler Cemiyeti Misakı
1.1.2.2. 1924 Tarihli Uluslararası Uyuşmazlıkların Barışçıl Çözümüne İlişkin Cenevre Protokolü
1.1.2.3. Kellogg-Briand Paktı
1.1.2.4. 1934 Tarihli Budapeşte Yorum Maddeleri
1.2. Birleşmiş Milletler Şartı'nda Kuvvet Kullanma Tehdidi Yasağı
1.2.1. Birleşmiş Milletler Şartı
1.2.1.1. Birleşmiş Milletler Şartı'nda Kuvvet Yasağının Düzenlenmesi
İkinci Bölüm
Kuvvet Kullanma Tehdidi Yasağının Hukuki Niteliği
2.1. Kuvvet Kullanma Tehdidinin Tanımı
2.1.1. Doktrinde Kuvvet Kullanma Tehdidinin Tanımı Üzerine Görüşler
2.1.2. BM Bünyesinde Yapılan Çalışmalarda Kuvvet Kullanma Tehdidinin Tanımı Üzerine Görüşler
2.1.3. BM Şartı'nın Yorumlanması Çerçevesinde Kuvvet Kullanma Tehdidi Kavramı
2.1.3.1. BM Şartı'nın Hazırlık Çalışmaları Kapsamında Kuvvet Kullanma Tehdidi Kavramı
2.1.4. Birleşmiş Milletler Şartı'nda Barışa Yönelik Tehditler ve Kuvvet Kullanma Tehdidi
2.2. Kuvvet Kullanma Tehdidinin Niteliği
2.2.1. Kuvvet Kullanma Tehdidi Oluşumu İçin Gerekli Koşullar Üzerine Değerlendirme
2.2.1.1. Kuvvet Kullanma Tehdidi ile Uyarı Arasındaki İlişki
2.2.1.2. Kuvvet Kullanma Tehdidine Başvurulmasında Etkili Olan İşlevsel Durumlar
2.2.2. Kuvvet Kullanma Tehdidinin Hukuka Uygunluk Değerlendirmesi
2.2.2.1. Kuvvet Kullanma Tehdidinin Meşru Müdafaa Hakkı Bağlamında Değerlendirmesi
2.2.3. Kuvvet Kullanma Tehdidinin Uluslararası Örf ve Adet Hukuku Bağlamında Değerlendirmesi
2.3. Kuvvet Kullanma Tehdidi Oluşturabilecek Durumlar
2.3.1. Sözlü Kuvvet Kullanma Tehdidi
2.3.2. Savunma Anlaşmalarının Oluşturabileceği Kuvvet Kullanma Tehdidi
2.3.3. İletişim Süreçleri Yoluyla Oluşabilen Kuvvet Kullanma Tehdidi
2.3.4. Askeri Manevraların Oluşturabileceği Kuvvet Kullanma Tehdidi
2.3.5. Dolaylı Kuvvet Kullanma Tehdidi
Üçüncü Bölüm
Uluslararası Mahkeme Kararları Çerçevesinde Kuvvet Kullanma Tehdidi
3.1. Korfu Boğazı Davası
3.2. Nikaragua'daki Askeri ve Paramiliter Faaliyetlere İlişkin Dava
3.3. Nükleer Silahların Kullanılması veya Tehdidi ile ilgili Danışma Görüşü
3.4. Guyana-Surinam Tahkim Kararı
Dördüncü Bölüm
Birleşmiş Milletler Uygulamasında Kuvvet Kullanma Tehdidi
4.1. BM Genel Kurulu Çalışmaları Çerçevesinde Kuvvet Kullanma Tehdidi İncelemesi
4.1.1. BM Genel Kurulu'nun Devletler Arasındaki Sorunlara İlişkin Aldığı Kararlar
4.1.1.1. Yunanistan ile Arnavutluk, Bulgaristan ve Yugoslavya Arasındaki Gelişmelere İlişkin Kararlar
4.1.1.2. Filistin Özel Komitesi'nin Raporu Çerçevesinde Alınan Karar
4.1.1.3. 14 Ağustos 1945 tarihli Çin-Sovyet Dostluk ve İttifak Antlaşması'nın İhlali İddiaları Çerçevesinde Alınan Karar
4.1.1.4. İsrail'in Irak'a Yönelik Tehditlerine İlişkin Alınan Kararlar
4.1.2. BM Genel Kurulu'nun Konu Gündemli Çalışmaları Kapsamında Alınan Kararlar
4.1.2.1. Nükleer Silah Tehdidine İlişkin Kararlar
4.1.2.2. BM Şartı Doğrultusunda Devletler Arasında Dostça İlişkiler ve İşbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Konusundaki Bildirge
4.1.2.3. Uluslararası İlişkilerde Kuvvet Kullanma Tehdidinden veya Kuvvet Kullanmaktan Kaçınma İlkesinin Etkinliğinin Artırılmasına Dair Bildirge
4.2. BM Güvenlik Konseyi Çalışmaları Çerçevesinde Kuvvet Kullanma Tehdidi İncelemesi
4.2.1. BM Güvenlik Konseyi'nin Hareketsiz Kaldığı Durumlara İlişkin Değerlendirme
4.2.1.1. Küba Füze Krizi (1962-1963)
4.2.1.2. Kosova Krizi (1998-1999)
4.2.2. BM Güvenlik Konseyi'nin Harekete Geçebildiği Durumlara İlişkin Değerlendirme
4.2.2.1. Kıbrıs Sorununa İlişkin Kararlar
4.2.2.2. Güney Afrika'ya İlişkin Kararlar
4.2.2.3. Falkland Adaları'na İlişkin Kararlar
Beşinci Bölüm
Kıbrıs ve Ege Uyuşmazlıklarının Kuvvet Kullanma Tehdidi Bağlamında Değerlendirmesi
5.1. Kıbrıs Sorunu (1963-1974)
5.2. Kıbrıs Adası'ndaki Füze Krizi (1997-1998)
5.3. 1995 Tarihli TBMM Önergesi (Casus Belli Tartışması)
Sonuç
Kaynakça